Uzman Klinik Psikolog Mert Aksoy
BiliÅŸçi Davranışçı Terapi Nedir ?
“DüÅŸüncelerimiz, hissettiklerimizi ve davranışlarımızı belirler.” - Aaron T. Beck
BiliÅŸsel Davranışçı Terapi (BDT), bireylerin düÅŸünce, duygu ve davranışları arasındaki iliÅŸkiyi anlamalarına yardımcı olan, bilimsel temellere dayalı bir psikoterapi yöntemidir. Aaron T. Beck ve Albert Ellis gibi psikologlar tarafından geliÅŸtirilen BDT, depresyon, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), travma sonrası stres bozukluÄŸu (TSSB) gibi birçok psikolojik sorunun tedavisinde etkili olduÄŸu kanıtlanmış bir yaklaşımdır.
BDT’nin Temel Ä°lkeleri
-
DüÅŸünceler ve Duygular: BDT’ye göre, olaylardan çok olayları nasıl yorumladığımız duygularımızı belirler. Olumsuz veya iÅŸlevsiz düÅŸünceler, ruh halimizi ve davranışlarımızı olumsuz etkileyebilir.
-
BiliÅŸsel Yeniden Yapılandırma: Danışanlar, terapi sürecinde otomatik olumsuz düÅŸüncelerini fark etmeyi ve daha iÅŸlevsel düÅŸünceler geliÅŸtirmeyi öÄŸrenirler.
-
Davranışsal DeÄŸiÅŸim: Terapide, danışanın kaçınma, erteleme veya zararlı alışkanlıklar gibi iÅŸlevsiz davranışlarını deÄŸiÅŸtirmeye yönelik teknikler uygulanır.
-
Kısa Süreli ve Hedef Odaklıdır: BDT, genellikle 10-20 seans süren, belirli sorunlara odaklanan ve danışana kendi başına problem çözme becerileri kazandırmayı amaçlayan yapılandırılmış bir terapidir.
​
BDT’nin temelinde üç ana unsur bulunur:
-
BiliÅŸsel Model: Bireyin yaÅŸadığı duygusal sıkıntılar, olaylardan ziyade bu olaylara yüklediÄŸi anlamlardan kaynaklanır (Beck, 1964). ÖrneÄŸin, baÅŸarısız bir iÅŸ görüÅŸmesi sonrası “Ben yetersiz biriyim” ÅŸeklinde otomatik bir düÅŸünceye sahip olan birey, bu düÅŸüncenin etkisiyle umutsuz hissedebilir ve yeni fırsatları deÄŸerlendirmekten kaçınabilir.
-
Davranışsal Model: Ä°ÅŸlevsiz düÅŸünceler, bireyin kaçınma, erteleme veya tekrarlayıcı olumsuz davranışlar sergilemesine neden olabilir. BDT sürecinde danışan, bu davranış kalıplarını fark ederek, daha saÄŸlıklı tepkiler geliÅŸtirmeye teÅŸvik edilir (Skinner, 1953).
-
ÖÄŸrenme ve DeÄŸiÅŸim Süreci: Danışan, terapi sürecinde öÄŸrendiÄŸi biliÅŸsel ve davranışsal stratejileri günlük yaÅŸamına entegre ederek, kalıcı bir deÄŸiÅŸim saÄŸlamayı hedefler.​​​​​​
Bilimsel Olarak Kanıtlanmış
BDT, depresyon, anksiyete ve birçok psikolojik rahatsızlığın tedavisinde etkinliÄŸi kanıtlanmış, geniÅŸ çapta araÅŸtırmalarla desteklenen bir terapi yöntemidir.
Yapılandırılmış ve Hedef Odaklı
BDT, belirli problemler üzerine odaklanan sistematik bir terapi modelidir.
DüÅŸünce ve Davranış DeÄŸiÅŸimi SaÄŸlar
BDT, danışanın iÅŸlevsiz düÅŸünce kalıplarını fark etmesini ve bu düÅŸünceleri daha saÄŸlıklı ve gerçekçi alternatiflerle deÄŸiÅŸtirmesini hedefler.
Danışana İşlevsellik Kazandırır
Terapi sürecinde kazanılan beceriler, bireyin yalnızca mevcut problemlerle deÄŸil, gelecekte karşılaÅŸabileceÄŸi zorluklarla da baÅŸa çıkmasını saÄŸlar. Terapi sonrası danışanın kendi kendine problem çözme yetisi geliÅŸir.
BiliÅŸsel Davranışçı Terapi, bireylerin olumsuz düÅŸünce ve davranış kalıplarını fark etmelerini, bu kalıpları deÄŸiÅŸtirmelerini ve psikolojik iyi oluÅŸlarını artırmalarını saÄŸlayan etkili bir terapi yöntemidir. Bilimsel temellere dayanan ve kiÅŸiye özel olarak uyarlanabilen bu yaklaşım, bireyin hem mevcut zorluklarla baÅŸa çıkmasını hem de uzun vadede psikolojik dayanıklılığını artırmasını hedefler.